Jezelf langdurig uitputten

Jezelf langdurig uitputten betekent dat je te lang te veel van jezelf hebt gevraagd. Het lukt je niet meer om jezelf op te laden. Je bent voortdurend moe en ja hebt moeite met je dagelijkse functioneren. Je voelt je fysiek opgebrand en mentaal is alles je te veel. Dit gebeurt niet van vandaag op morgen, maar is geleidelijk ontstaan. Je baan al dan niet in combinatie met je privésituatie levert voor jou al geruime tijd stress op. Je belasting is groter dan je draagkracht, wat zorgt voor een disbalans. Is er sprake van een langdurige disbalans, dan ontstaat er een ongezonde situatie. Veel hsp-ers blijken vaak lange tijd over hun grenzen te gaan, om zich aan te passen aan de omgeving. Ze blijven volhouden en putten zichzelf uit, omdat ze niet onder willen doen aan de gangbare normen en eisen in de maatschappij. 

Signalen van overprikkeling

De eerste signalen van overprikkeling bij hsp-ers zijn vaak: spanningsklachten, moeheid, irritatie, kortaf, buikpijn, opgetrokken schouders, weinig zin, concentratieverlies, gonzende oren, duizeligheid, afsluiten en dagdromen. Door zelf te letten op je eerste lichamelijke en emotionele signalen, ga je eerder inzien in welke fase van overprikkeling je zit en kun je op tijd ingrijpen. Als je jouw dagelijkse signalen negeert of niet herkent bij jezelf, ga je aan je grenzen voorbij. Je word daardoor aan extra overprikkeling blootgesteld en raakt nog meer uit balans. Naarmate je meer disbalans ervaart heeft dit effecten op meerdere niveaus. Lichamelijk, psychische en sociaal-emotionele problemen zijn het gevolg. Dit vraagt om een totaalaanpak. Voor hsp-ers is het van belang om te onderzoeken hoe en waardoor ze in een (langdurige) stress situatie of burn-out zijn geraakt. Het herstellen van evenwicht in het stress systeem is een eerste stap op weg naar herstel.

Drukte op je werk en in je privéleven.

Zo ook bij Erik. Hij heeft het laatste jaar veel gewerkt en continu onder druk gestaan. In zijn enthousiasme en vanuit loyaliteit heeft hij de nodige overuren gedraaid. Tijdens zijn werkdag heeft hij nauwelijks tijd tussen de vergaderingen door. Even een moment om te overdenken wat er gezegd is, is er niet bij. Ook thuis heeft hij nauwelijks tijd om te herstellen van zijn werkdag. In de avond is hij aan het klussen en de nodige perikelen met zijn puberzoon vragen veel energie. De emoties lopen thuis vaak hoog op. Tijd om af te schakelen, de dingen in zijn hoofd op een rijtje te zetten te laten bezinken, ontbreekt. Hij staat continu in de overlevingsstand. Het gevolg is dat Erik kortaf reageert, snel gefrustreerd raakt, zich terugtrekt en chagrijnig rondloopt. Hij is niet de rustige, invoelende en sociale Erik die iedereen gewend is. Bij het minste of geringste raakt hij overprikkeld. De belasting is lange tijd groter dan de draagkracht. Zijn stresssysteem staat op rood en zijn energiepeil is gedaald tot zijn reserves.

Hsp-ers gebruiken vaker reserve energie 

Iedereen heeft een bepaalde hoeveelheid energie. Hsp-ers blijken vaak dagelijks niet alleen hun normale voorraad energie te gebruiken, maar ook hun reserves aan te spreken. Dit is nodig om zich te kunnen handhaven op hun werk. Als ze niet voldoende tijd inlassen voor herstel van hun systeem, hebben ze steeds minder energie. De zogenaamde accu raakt verder leeg. De hoeveelheid energie die ze kunnen aanboren wordt alsmaar kleiner met als gevolg dat ze eerder overprikkeld raken. Bij langdurige belasting en oververmoeidheid, heb je ook eerder last van kleine dagelijkse prikkels als geluid, licht of drukte. Je reageert er sterker op dan wanneer je uitgerust bent.

Herstelcyclus

Bij een normale hoeveelheid dagelijkse prikkels, treedt het herstel op gedurende rustige momenten overdag, tijdens een rustige avond of in de nacht. De herstelcyclus is vrij kort. Naarmate de belasting groter is en je meer prikkels krijgt te verwerken, duurt het herstel langer of blijft het herstel uit. De stress houdt langere tijd aan. Jij staat langere tijd “aan”. Je brein heeft hersteltijd nodig om alle indrukken en emoties te verwerken. Echter deze hersteltijd is er niet. Als deze hersteltijd niet voldoende is ingebouwd, ervaar je stress door overprikkeling. Om volledig te herstellen heb je meer rust en ruimte nodig. De cyclus naar herstel duurt veel langer.

Uitputting en overprikkeling voorkomen 

Stap 1: Ken de signalen van je lichaam

Als je in de overlevingsstand zit, hebben je geen aandacht voor je lichaam. Je merkt wellicht wat kwaaltjes op of ervaart dat je moe bent, maar je wilt daar niet aan toegeven. Je moet van jezelf door. De situatie weerhoud je om aandacht aan jezelf te besteden. Vaak ben je elke verbinding met je eigen lichaam kwijt. Daarnaast wil je je graag goed voelen en nare gevoelens en emoties staan je in de weg Je onderdrukt ze in plaats van ze toe te laten. Je zenuwstelstel is echter toe aan rust. Je lichaamsbewustzijn mag je herstellen en versterken. Bij Erik start ik met een aantal energetische lichaamsbehandelingen waardoor het lichaam spanning los laat en het zenuwstelsel tot rust komt. Vervolgens helpen ademhalings- en energetische oefeningen om het contact met je eigen lichaam te herstellen. Ook met activiteiten als wandelen, tuinieren of hobby’s met je handen, brengen je meer om aanwezig te zijn in het hier en nu. Je richt je meer op met wat je lichaam aan het doen is en komt daarmee uit je hoofd.

Stap 2: Ontdek je mogelijke belasting

Houd een in een boekje bij wat je zoal gedurende een dag doet en met wie. Noteer of het je energie geeft of juist energie kost. Noteer wanneer je overprikkeld raakt. Je ontdekt wanneer je uit balans raakt. Overwerken of een pittig gesprek met je zoon, wil nog niet zeggen dat je overbelast bent. Er is wel een moment dat het genoeg is, omdat de belasting zich aan het opstapelen is. Door dit in je boekje bij te houden, krijg je inzicht in je eigen overprikkeling. Je kan vervolgens meer sturen in je werk, activiteiten en ontspannings- en herstelmomenten. Op die manier behoud je beter je balans. Erik kwam erachter dat vaak aan het eind van de week het energiepeil flink was gedaald en overprikkeling op de loer lag. Een moeilijk gesprek met zijn zoon zorgt aan het eind van de week eerder voor de bewuste druppel die de emmer doet overlopen.

Stap 3: Plan rustmomenten voor je brein

Geef je brein denk- en verwerkingstijd. Je zenuwstelstel heeft ruimte nodig om na belasting te ontspannen. Op die momenten kan de diepgaande informatieverwerking in je brein plaats vinden. Dit zijn momenten dat je vrij bent, thuis rondhangt, wat wandelt of de hond uitlaat. Je hoofd is niet gericht bezig met een taak, werk of een prestatie. Je brein heeft dan de ruimte om alle kanten op te bewegen, ideeën toe te laten, te dagdromen etc. Erik plant in zijn agenda bewust ruimte tussen vergaderingen. Op die manier heeft hij tijd om alles te laten bezinken, verbanden te leggen en korte notities te maken. Halverwege de week plant hij een dagdeel geen afspraken.
Thuis maakt hij meer tijd voor zichzelf. Hij pakt het hardlopen weer op. Een manier die voor hem werkt om zijn hoofd leeg te maken.

Uiteraard is er meer nodig om patronen van stress en langdurige uitputting te doorbreken. Belangrijk is dat jij herkent en erkent dat je in een ongezonde situatie zit. Volhouden is niet langer een optie, hulp in schakelen wel. Neem contact op voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek.

Bron: Annek Tol (2014), Saskia Klaaysen (2019)

06 41737500
info@sylviacoach.nl
www.sylviacoach.nl

Dit vind je misschien interessant om te lezen:

Energievreters op je werk
Hoogsensitief en moeite met grenzen aangeven
Wat doet stress met je lichaam